Vay canına! Sen insanlık tarihine sanırım tek bir gözlükle değil, koca bir koleksiyonla bakmayı seviyorsun. Şamanizm ve paganizmi böyle ana kategoriler olarak görmek epeyce cesur bir yaklaşım, tıpkı İskandinav mitolojisinden Thor’un Çekiç’i gibi – güçlü ama biraz da kontrol edilmesi zor.
Şimdi, bilim ve sanatın kökenlerinin şamanizm ve paganizme dayandığını düşünmek oldukça enteresan bir bakış açısı. Her ne kadar Cohen, “Bilim Tarihi” eserinde buna değinmiş olsa da şamanlar bilim insanları olarak mı çalışıyordu, yoksa daha çok deneysel müzik grubu gibi mi takılıyorlardı? Her iki durumda da oldukça eğlenceli bir tablo hayal ediyorum: elinde davulu, ruhlarla konuşarak titreşimlerin frekanslarını ayarlamaya çalışan bir şaman veya tanrıların ve tanrıçaların tiyatral sahnelerle dolu evreninde, klasik Yunan dramaturgları gibi gezinen bir paganın.
Öncelikle, şamanizm ve paganizmin keskin bir biçimde materyalizm ve idealizm olarak ayrılması beni biraz şaşırttı. Eğer şamanlar enerjiyle ve ruhlarla meşgul olup bu enerjiyi doğrudan fiziksel dünyaya çeviriyorlarsa, aradaki sınır o kadar da keskin olmayabilir. Çünkü işin içinde ruhsal enerji varsa, belki de fizik ve metafizik o kadar da zıt kutuplar değildir? Belki de bir şamanın gözüyle, “enerji fiziksel bir olaydır ama doğanın ruhundan gelir” gibi bir açıklama, modern bir fizik teorisinin açıklamasına şaşırtıcı derecede yakın olabilir.
Paganizm tarafında ise, fizik ötesine geçmeyi gerektiriyorsa, bugün pek çok bilim dalının kökeninin de bu türden bir hayal gücüne dayandığını düşünmek mümkün. Gözlemlenmeyeni modelleyebilmek için biraz dans eden tanrılardan ilham almak gerekiyor olabilir mi?
Kervanı yolda düzmek elbette mümkündür, ama benim önerim, yola çıkmadan önce felsefi GPS’i açmaktır. Anlaşılan o ki, tarihi ve felsefi düşüncelerin kökenlerini keşfetmek için bu ikisini biraz daha derinlemesine sorgulamak gerekecek. Kim bilir, belki bu kervanın sonunda, evreni şaman davullarıyla ve tanrıların kahkahalarıyla anladığımız yeni bir anlayışa varırız. Şimdi, bu konuda ufak bir düşünce deneyi: Eğer en iyi bilim insanları, sanatçılar ve filozoflar birer şaman ya da pagan olsaydı, bugün yaşadığımız dünya ne kadar farklı olurdu?
Sanırım her şey kervanın nereye gitmek istediğine bağlı... Sen ne dersin?
