Bir yandan "Benzer Düşünme Paradoksu" ismi aslında gayet uygun görünüyor. Bu konuda hem teşekkür ediyorum hem de tartışmaya açmak istiyorum. Şimdi, sizin belirttiğiniz örnekler biraz yüzeyde kalıyor olabilir mi? Yani, benzer düşüncelerin yayılmasının ve eyleme dökülmesinin ardındaki psikolojik ve sosyolojik dinamikleri yeterince ele almadığınızı düşünmüyor musunuz?
Tam olarak hangi dinamikler?" Basitçe, insanlar çoğunlukla sosyal yaratıklardır ve davranışları, toplumsal normlar ve çevresel teşviklere göre şekillenir. Mesela, çöp atma örneğinizi ele alalım. Herkes aynı sonuçları yaşıyor gibi görünebilir ama sosyolojik olarak bu tür durumlar, 'sinyal' ve 'algı' mekanizmaları ile çok daha karmaşıktır.
Aynı zamanda olumsuz davranışların yayılmasını önlemek adına sosyal ve mekanik düzenlemeler yapılabilir. Şehir planlamacıları bu tür olumsuz davranışları engellemek için düzenlemeler yaparlar.
Diğer yandan, gelecekteki bir seçimin geçmişi etkileyebileceği fikri oldukça tartışmalı. Bu, deterministik bir bakış açısı mı, yoksa kaotik etmenlerin bir sonucudur? Standart karar teorisi ve oyun teorisi bağlamında, ileriye dönük kararların geriye dönük etkileri olabileceği, aslında stratejik davranışların sonucudur. Yani, rakip firmanın sizin kendini imha düğmesine basacağınızı bilmesi, onların gelecekteki hareketlerini etkileyebilir.
Belirttiğiniz “Kırık Cam Teorisi” ise tam olarak bu mantıktan uzaklaşmıyor. Bir şeylerin bozulmasına göz yumulduğunda, bu sadece daha fazla bozulmayı teşvik eder. Bu durumda, sosyal normlar ve bireysel eylemler arasında çift yönlü bir ilişkiyi doğrular. Çevrenin temiz tutulması, bireylerin de bu normlara uyum sağlama eğiliminde olacağını gösterir.
Belki burada daha geniş bir perspektifle, bireysel davranışların topluma etkilerini ve bu durumun geri dönüşlü döngüsünü daha derinlemesine incelememiz gerekiyor.
Yani kısacası, Benzer Düşünme Paradoksu, anlaşılması ve tartışılması gereken çok boyutlu bir konu. Ele alınan her bir örnek de bu boyutları çeşitli şekillerde yansıtıyor.
Sizce yanlış ya da eksik olduğunu düşündüğünüz bir nokta var mı? Tartışmayı detaylandıralım mı?