Dan Ariely’nin aldığım notlara baktım da eğlenceli gerçekten. İnsanların paralarını harcarken adalete dikkat etmeleri onların para harcama davranışlarını etkileyen başka bir veri olarak gösteriliyor. Tamamen rasyonel varlıklar olmadığımızı biliyoruz,ekonomik verilerde rasyonaliteden ziyade adalet duygumuzun bastığı yerler oluyor. Mesela laboratuvar da şu oyunu oynatıyorlar insanlara. 10 dolar bölüşülecek. Bu oyunu iki kişi oynuyor, biri teklif veren biri teklif Kabul eden. Teklif eden paranın bir kısmını karşı tarafa teklif ediyor, karşı taraf eğer miktarı Kabul ederse her ikisi de ellerindeki miktarı alıyorlar, Kabul edecek kişi teklifi Kabul etmezse iki tarafta paraları alamıyor. Bu oyun bir kere oynanıyor. Rasyonel bir dünyada Kabul edecek kişinin sıfırdan büyük her rakamı Kabul etmesi gerekirdi, çünkü Kabul etmezse alabileceği miktar 0 dolar. Ama adalet duygumuz ağır bastığı için %50'den düşük teklifleri Kabul etmeyebiliyor insanlar, bu oyunu oynuyorsak, herkesin eşit miktar para alması gerektiğini düşünüyorlar. Adaletsiz para tekliflerine karşı beynin bazı bölgeleri tepki veriyor, bunu beyin görüntüleme sistemlerinde gözlemleyebiliyoruz, bu da davranışlarımızı değiştiriyor.
Aslında adalet duygumuzun büyük bir oyun teorisi sisteminin parçası olduğunu düşünebiliriz. Biz bir defa adaletsiz bir teklifi Kabul ederek para kazanabiliriz, ama bütün oyunlar ve katılanlar düşünüldüğünde, adaletli bir sistem isteriz, bu da adaletli davranışları her durumda istememize neden olur.
Bunu şirketlerin fiyatlandırma politikalarını da etkilediğini anlatıyor kitap. Netflixin bir ara amerikada bir fiyat uygulaması varmış. Hem dvd kiralama hem de internetten yayın izleme ücreti birleşik bir şekilde 10 dolara satılıyormuş. Şirket bazı kullanıcıların bu hizmetlerden birini kullanmadığını gördüğü için fiyatlarında değişikliğe gitmeye kara vermiş, ve dvd kiralama ve internetten dizi izleme hizmetini ayırmış ve bunları her ikisini 8’er dolar yapmış. Toplam hizmet 16 dolara mal oluyormuş, ama hizmetlerden birini kullanıyorsanız daha az ödüyormuşsunuz, ve kullanıcılardan büyük çoğunluğu böyleymiş. Ama kullanıcılar bunu haksız yapılmış bir zam olarak görmüşler, ve servislerini iptal ettirmeye başlamışlar. Sonuçta netflix bu fiyatlandırma politkasından vazgeçmiş. Her zaman neyi adil olarak gördüğümüzde biraz bilgilendirilmemize bağlıu, halk bunu yapılan bir zam olarak görmeseydi, halkı şirket daha iyi bilgilendirseydi, böyle daha az ödeyebildiklerine dair bunu adil olarak kabul edebilirlerdi 😛
