Flynn Etkisi nedir?

sonsuz

Öğrenciler artık daha mı zeki? Bir çok ülkede okul ve üniversite hedefleri sürekli yükselişte. Hükümetler eğitime daha çok yatırım ve imkan sağlarken kimileri de sınavların kolaylaşmasından ibaret olduğunu savunuyor. Tabii, yüksek sonuçlar öğrencilerin daha sıkı çalışmasına ve daha fazla görev bilinciyle hareket etmesine de bağlı olabilir. Yoksa gerçekten daha mı zeki bu çocuklar?

Gerçekten iyi, hassas ve adil bir zeka testi olduğunu hayal edelim. Bu test sizin toplam entelektüel yetenekleriniz ve kapasiteniz hakkında net ve özgül bir saptama yapmayı da garantilesin. Bu kuşaklar arasında bir fark olduğunu gösterir mi? Ebeveynlerden daha yüksek puan alınan ve gitgide zekileşen bir toplumu mu gösterir?

Bu alanda yapılan çalışmalar, insanların her yeni kuşakta yaklaşık 4-6 puan ilerleme olduğunu saptamaktadır. Her 10-15 yılda bir ulusal IQ düzeyinde bir sıçrama olduğunu görüyoruz.

Peki araştırmacılar böyle düşünüyor ama bu inancın aslı var mı? Bu “etki”ye adını veren kişi, Yeni Zelanda’da çalışmalarını sürdüren Amerikalı siyaset bilimci James Flynn dır. Flynn IQ testi kitaplarını ve sonuçlarını incelediğinde insanların zamanla daha iyi puan aldığını keşfetmiştir. Ya testler kolaylaşıyor ya da insanlar daha zekileşiyor olmalıydı.

Kontrol edilmesi gereken ilk şey, bu etkinin bir çok ülke ve bir çok test için geçerli olup olmadığıydı. 20 den fazla ülke incelendiğinde IQ oranlarında artış grafiği sürekli yükseliyordu.

Flynn’ın iddia ettiği “kitlesel IQ artışı” etkileyici bir şekilde kanıtlanmış görünüyordu. Ancak buradaki temel sorun bunun neden böyle olduğudur?

Gerçekten zekamız artıyor mu yoksa olası başka nedenler mi var? Örneğin testlerin uygulandığı kişiler, eğitim, beslenme, sosyal eğilimler, ebeveynlerin rolü, sosyal çevre gibi etmenler mi değişiyor.

Bazıları Flynn etkisinin gerçek olduğunu savunmaktadır. Nesilden nesile boylar uzuyorsa zekamız da gelişiyor olabilir. Ancak okullarda, nobel ödülü kurullarında, patent bürolarında zekanın artışına dair gerçek bir kanıt yoktur.

Flynn etkisi açıklama bekleyen bir olgudur.

Mogolhan

sonsuz Bu sorunun basit bir cevabı var. Üniversiteler sayesinde bilgimiz artıyor. Buna rağmen, yarım yüzyıldır yeni bilimsel teoriler üretilemiyor. Zeka seviyemizdeyse bir değişim yok.

sonsuz

Mogolhan öyle çok basit bir cevabı olduğunu sanmıyorum. Teori üretilememesinin sebebi zorlaşmış olması. Herkes herşeyi söyledi ve araştırdı. İnsanların aklına gelen şeyler çoktan birileri tarafından çürütüldü bile.

Mogolhan

sonsuz Doğru değil. Yeni araştırmacıların çoğu taklitçi. Ayrıca akademik uzmanlaşma olayı yaratıcılığın azalmasına sebep oluyor. Eskiden böyle değildi.

sonsuz

Mogolhan Doğru değil. Yeni araştırmacıların çoğu taklitçi. Ayrıca akademik uzmanlaşma olayı yaratıcılığın azalmasına sebep oluyor. Eskiden böyle değildi.

Neyden bahsettiğin hakkında bir fikrim yok? Sanırım Türkiye'de ki akademisyenlerden bahsediyor olabilirsin sadece.

Dudullu

İnsanın zekası değişmez.

xenix

Bunu @gamaro ile tartışmıştık. Bence biraz artıyor ama öyle çok büyük bir artış değil. Zeka artıyor derken hangi zeka türleri artıyor hangileri azalıyor konuşmak lazım.

gamaro

Dostum, deep blue ile stockfish farkiligi gibi bişey değil bu.

Daha doğrusu belki öyle, ama insan zihni adaptif özelliği çok yüksek olan bir deep blue bir nevi.

M.O 2000 yılında doğmuş bir bebegi alıp bugüne getir mesela..

Pekala hiç zorlanmadan bütün eğitim sistemi basamaklarını aşıp Harward'i bitirebilir. Farklılığı hissetmezsiniz bile.

Eger binlerce yıllık bir skladan bahsediyorsak, eskinin insanı bilginin daha azına sahipti sadece.
Aptal ya da akılsız değildi.

(Skalayi milyonlarca yıla çekersen farklı sonuçlar elde edilebilir belki, ona birsey diyemem)

xenix

gamaro ona katılıyorum. Genetik olarak dediğin gibi. Ama o çocuğu buraya getirdiğinde onu etkileşim zincirine sokuyoruz zaten. O çağda o kadar etkileşim zinciri olmadığı için zeka belirli bir seviyede kalıyor.

Anlatmak istediğim şu aslında. 1900 lü yıllarda dünya satranç şampiyonu ile günümüz dünya satranç şampiyonu maç yapsa sonuç çok net belli olur. 100 yıl önceki adam ne kadar zeki olsa da şansı yok kazanmaya.

Peki aradaki fark bilgi mi sadece. Bence değil.

gamaro

insan zihninin adaptif özelliğinden yukarda bahsetmistim, senin dediğini kapsıyor aslında.

Ama durum yine de o kadar basit değil pek..

Mesela satranç için bilemem, lakin şunu kesin olarak soyleyebilirim;

1960'larin dünya sampiyonu Pele'li, Didi'li, Garrincha'li sihirbaz lakaplı Brezilya ulusal futbol takımını bugüne getir, ortalama bir alman 2. lig takımına karşı bile kazanamaz.(Hem oyun eski basitliginde değildir, mantik ve matematiksel olarak komplekslesmistir, hem de sadece bir oyun olmaktan çıkmıştır artık ve başka bireydir)

Oynandıkça kendi evrimini yaşar, kendisini oynayanları da ayrı bir evrime tabi tutar.

Alelade bir bardağın su içmeye yarayan bir nesne değeri tasimasindan öte, endüstriyellesme ile birlikte ticari bir emtia ve mal'a dönüşen yolculuğu gibidir

O nedenle, uzerine boca edilen enerji sadece tek bir insanın değil, bütün bir güncel tarih birikimidir.

Başarı ve zafer'in karşılıkları da buna uygun değişir. (Eskisi gibi değildir) Ve topyekun alternatif sistematik arayışları devreye girer.
Teknolojik gelişim (yapay zeka, simülasyon teknikleri) bu işi bir an'da logaritmik bir sicrayisi uğratabilir. Bir başka leveldir artık.

İşte tüm bunlar...
Tek başına ortalama insan zekasinin artışı veya azalisi ile açıklanamayacak kadar komplike işlerdir.
Ama insan zihninin adaptif özelliği oradadır.

gamaro

Satranç açısından da şu ornegi verebilirim belki;

Aslında tam bir hödük satranç oyuncusuyumdur.
Yıllardır sadece iki atla birlikte savunma açılışına odaklanmam ve akabinde fil, vezir ve piyonlarla oyunu kitleme noktasına taşıma girişimlerime rağmen zırnık başarı elde edememiş bı salağım🤣

Ama eski tarihi müsabakaları ve de özellikle yeni jenerasyon yapay zeka karşılaşmalarını keyifle izlerim.

Birim zamanda daha fazla olasılığı hesaplayabilme (hatta olası tüm hamleleri ve akabindeki karşı hamlelerin tüm olasılıklarını da saniyeler içinde görebilme) yetisi karşısında, sınırlı insan korteksi işlem kapasitesi ve kognitif fonksiyonları nereye kadar dayanabilir (ya da bu bir zekâ meselesi midir?) hiç ümitli değilim.

Lakin cevabım;

(Burada belki senin lehine kısmen bir yaklaşımım olabilir)

Zeka, birim zamanda yapılabilen ortalama işlem sayısı ve kapasitesinin hiçbir zaman doğrudan bir çıktısı değildir. '"Ama bu kapasitenin bilinçsiz bir yan etkisidir."

Çünkü ileri düzey yapay zeka müsabakalarını izlediğimde, oyunun bütününe yansıyan matematik modelleme ve mimarinin, bir aşamadan sonra (hatta bazen başlangıç anında bile) satrancı "insan satrancı" olmaktan çıkarip başka bir şeye dönüştürdünü görüyorum adeta.

Hatta "adeta"si fazla..

Öyle.(Gibi)

gamaro

Zaten benim insan zihnine bakışım da kabaca (ya da estetik bir tasavvurla) bu minvaldedir az çok.

Eğer yeterli sayıda "çok" devre ve bağlantı varsa, bilincin bu panoya ait bir "yan etki" kapsamında var olacağını var sayarım.

(Elbette bu felsefi bir çıkarım ya da bilimsel bir hipotez filan değil. Sadece bana özgü estetik bir tasarım)

Onun için, örneğin "bilinç" yaratma hayaliyle çırpınan bir bilim adamına ait bilim-kurgu/fantastik bir film çekecek olsam, senaryoya dahil olacağım yer o bilim adamına en son hedeflemesi gereken şeyin "bilinç"in kendisi olduğunu tembihleyen asistanı rolüyle olurdu😂

xenix

Yazdıklarını okuduktan sonra bazı fikirlerim değişti bazıları da kendi içinde açıklama buldu. Evet bireysel olarak dediklerine katılıyorum. Yani mevcut DNA mızdaki zeka neyse, hangi zamanda yaşadığımızın bir önemi yok. O çağda doğduğumuzda o çağa ayak uydururuz.

Fakat göz ardı ettiğimiz şey bilgi birikimi de değil, toplumsal zeka bence. Toplumsal zeka toplu olarak bir şeye hazır olmakla veya hazır bulunuşlukla ilgili.

Örneğin Öklit veya Pisagor. Bu adamların bireysel zekaları tamam dediğin gibi. Ama bu adamı alıp getirsen bu yüzyıla veya bizden biri gitse o yüzyıla. Ne bileyim Riemann geometrisini anlamazlar. Hani çok uğraşsan bile anlamayabilirler.

Veya Newtonu çekip getirsen bu devire, görelilik teorisini bir türlü anlamayabilir. Zekası olmadığı için değil alt yapısı müsait olmadığı için. Alt yapı dediğimiz şey de zamanla değişen (artan da olabilir azalan da) bir şey.

Örneğin Mısır... Putperes pagan iken dünya hakimi bir toplum. En gelişmiş bilim, ekonomi, tarım, hayvancılık, astronomi, matematik vs onlarda. Ama sonra? Bir hristiyanlık geliyor ardından bir de müslümanlık... Şimdi dünyada en geri toplumlardan. Sebep?

IQ ları mı düştü? hayır. (yani bireysel anlamda hiç biri değişmedi) ama düşünce, algı biçimleri değişti. Sanırım benim çağlar boyunca değişen şeyden anladığım bu. Toplumsal hazır bulunuşluk.

Zaten icatlara da bazı matematiksel buluşlara da bakarsanız, aynı zamanlara denk geliyor hepsi. Bu yüzden o ondan çaldı bu bundan yürüttü gibi kavgalar çıkıyor (gauss, bernoilli ailesi, newton, einstein vs hepsinin benzer olayları var) .

Çünkü bir şeyin zamanı geliyor artık. İşte bu zamanın gelmesi kavramı toplumsal zekanın artması ile ilgili bir durum.

gamaro

xenix

Ona toplumsal zeka demeyelim bence..

Daha önce belirtmiştik;

İnsan, hiçbir zaman tekil bir bireyin soyutlamasindan ibaret değildir, bilakis kendinden önceki bütün insanlık mirasının bir toplamıdır.

Bu da bilginin biriken mahiyeti ile ilgilidir.

Arada sıradışı örnekler çıkabilir (çıkar)

Onlar da sistemin kritik satırlarıdir, ama 1000 IQ sahibi de olsa hiçbir zaman kendi çağının bilgi toplamiyla imkansız bir asimetriye sahip olamaz. Bir limit değer vardır. Bu limit degerin tam olarak neresi olduğu her zaman gosterilemeyebilir, ama neresi olamayacagina dair "bin" farklı adres verilebilir.

Da Vinci bu anlamda ele alınabilecek belki de en sıradışı örnektir.
O bile chip karşısında sıfırdır.
İmkansizin yakınına bile yaklaşamaz.

Mogolhan

sonsuz Sadece türk akademisi değil... Yarım asırdır, dünyanın genelinde bilim üretmek yerine teknoloji üretmek daha çok tercih ediliyor...

sonsuz

Mogolhan Yarım asırdır, dünyanın genelinde bilim üretmek yerine

Hayatınız boyunca kaç tane yabancı bilimsel makale okudunuz?

Mogolhan

sonsuz Öğrencilik yıllarımda, yabancı araştırmacılara ait olan çok sayıda bilimsel makale okudum. Okuduğum üniversite yarı türkçe yarı ingilizce eğitim veriyordu.

xenix

gamaro Anlıyorum ama Mısır örneği gibi, bilgi ile de ilgili değil tam durum. Yani nasıl anlatayım, şu an günümüzde yaşayan bir çok insan bile 100 yıl öncesinin fizik teorilerini anlayamıyor. Hani bilgi desen elinin altında. Ama anlayamıyor yani. Belki bir 50 yıl sonraki çocuklar aynı bilgilere sahip olsalar da anlayabilecekler. Tam anlatamıyorum ben de şu an.

gamaro

Ya ben de hızlı hızlı yazıyorum zaten..

Bazen bazi noktaları iyi işleyebilmek güdüsüyle baska bazi noktaları atlayabiliyor insan.

Tarihsel olarak, insanın belli bir anda o anin bilgi birikim ve kültür mirasının toplamı olması, elbette ki tarihin genel akışına vurguda bulunan bir genelleme.

Zaten buradaki "insan" da tekil, birey vs değil. Hani şu İngilizcedeki "man" ifadesinin karşılığı.

Ama tarihsel kırinim, veya belli bir dönemde tarihin genel akışı ile karşıt bir gelişim paterni izlenmesi de "tarihsel kategorisinin" bir parçasıdır zaten.

(Tıpkı tanrı ve ruh kavramlarını ele aldığım başlıkta bu iki kavramın "tarihsel" kategorisindeki reel karşılıkları ile "mantıksal" kategorisindeki formel karşılıklarının her daim örtüşmemesi , hatta bazen birbirini inkâr noktasında gorunebilmesi gibi)

Kaldı ki, bu kirilimlarin etkisi çok daha grotesk boyutlarda da yaşanabilir.

Platon ve Hristiyanlıgin evliliği misal, insanlık tarihinin 2000 yılına mal olmustur, korkunç bir şahitlik bu!

Onun dışındaki "bireysel" orneklemler ise bambaşka bir yazının konusu...

Ortalıkta, "sütün" (bildiğimiz memeden akan sütün) fabrikada üretilen birşey olduğunu zanneden çocuklar var halı hazırda.. (bilginin bir kısmının "ihtiyacsizlik" bağlamında gündelik hayattan kopup ayrılması)

..veya, bilginin bir kısmının "ereksel gereksizlik" nedeniyle popülasyonun genelinin gündeminden çıkması. ( DVD playerin ya da bir VR gözlüğün imal süreci için gerekli bilginin yok sayılması)

Eğitim sistemi...( Hakim patadigma ve ideolojinin klavuzlugunda, siyaseten çok güçlü şartlandırmalar yapilmasi vs vs vs..)

Ancak bu durumlar her zaman az çok böyle idi.

Bilginin özellesmis derinlikli üretimi, depolanması, birikimi ve kullanımın sürekli belli bazı merkezlerde extrem yoğunlaşir.

Günümüzde de bir göktaşı ya da nükleer felaket yaşansa... Yukarda belirttiğim yoğunlaşma merkezlerinin kaybı oranında savruluruz geçmişe..
Yoksa ben ne biilim ampul ne şekilde yapılır, karbüratör nedir, ya da araba nasıl imal edilir..

Çadır dikerim en fazla 🤣

Agnostik

Mogolhan
Harika... Nerede okudun dostum 🙂

Mogolhan

Agnostik Diş hekimliğinde iki yıl ve elektrik - elektronik mühendisliğinde yedi yıl örgün eğitim aldım ama bu bölümleri bitiremedim. İkinci üniversite fırsatı sayesinde açıköğretim diplomaları aldım.

Sonraki Sayfa »